23.03
I. Cztery gry matematyczne pomocne w nauce liczenia
Pomoce: 10 rolek po papierze toaletowym, karteczki z cyframi, fasolki / guziki.
1. Na rolki po papierze toaletowym naklej cyfry 0 ÷ 9. Daj dziecku garść fasolek i poproś, żeby do każdego kubeczka powstałego z
rolki włożyło ich odpowiednią ilość (zgodnie z cyfrą widniejącą na karteczce).
Pomoce: kartka z narysowanym ludkiem, kostka do gry, dwie kredki.
2. Narysuj na kartce A4 ludka i umieść w nim rozrzucone losowo cyfry 1 – 6 . Rzucajcie kostką, a zadaniem dziecka jest odszukanie
i zaznaczenie cyfry, którą pokazuje wyrzucona liczba oczek.
Pomoce: nitki/ rzemyki/ sznurki, karteczki z cyframi.
3. Na kolorowe nitki/ rzemyki/ sznurki i doklej karteczki z cyframi. Poproś dziecko o naciągnięcie na nitkę odpowiednią liczbę oczek
taką, jaką wskazuje cyfra na karteczce.
Pomoce: talerzyk, koszyczek z guzikami / fasolkami
4. Przygotuj talerzyk oraz koszyczek z guzikami. Rzucajcie kostką, a zadaniem dziecka jest położenie na talerzyku tyle guzików ile
wskazuje ilość oczek na kostce.
II. „Ziarenkowa wysypywanka”
Pomoce: tektura, klej płynny, drobne nasiona /kasza, makaron, fasola/.
Wykonanie: Na małym kawałku tektury można narysować warzywa, owoce, zwierzęta lub inne dowolne postacie. Część rysunku
smarujemy klejem płynnym i nasypujemy grubą warstwę nasion. Przyciskamy lekko palcami i po chwili strzepujemy nadmiar na
gazetę lub do miski.
24.03
I. Zabawy rozwijające sprawność narządów artykulacyjnych i umiejętność poprawnego wypowiadania się.
1. Przeganianie śnieżynek – zabawa oddechowa.
Dziecko otrzymuje słomkę do napojów - zagonienie „śnieżynek” do obręczy.
2. Oznaki wiosny
Pomoce: obrazki (słońce, sople, ptaszek, niedźwiedź, przebiśnieg, chmurka), kostka do gry.
Dzieci rzucają kostką, w ten sposób losują jedną z kart – oznaczonych kropkami. Odsłaniają odpowiednią kartę i wykonują ćwiczenia:
Słońce – szeroki uśmiech
Kapiąca z sopli woda – kląskanie
Ptak na gałęzi – naśladowanie ćwierkania
Niedźwiedź – ziewanie i oblizywanie warg
Przebiśnieg – sięganie językiem do nosa
Chmura – nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza
3. Czy to zima, czy to wiosna? – dzielenie nazw obrazków na sylaby, próby wyróżniania głoski w nagłosie.
Pomoce: dowolne obrazki.
Dzieci losują obrazki i opowiadają, co wylosowały. Dzielą nazwę na sy-la-by, wyróżniają głoskę w nagłosie.
4. Koszyczek Pani Wiosny – zabawa słownikowa.
Pomoce: koszyk, obrazki /kolorowe liście, płatki śniegu, okulary słoneczne, samochód, strój kąpielowy, skarpetki, jabłka, gruszki, kot,
pies, kasztany, żołędzie, parasol, rękawiczki, itp./,Osoba trzymająca koszyk losuje obrazek i uzupełnia zdanie:
„W koszyku Pani Wiosny nie ma…” odmieniając w prawidłowy sposób wylosowane słowo.
II. Wiosenne kwiaty – praca plastyczna
Potrzebne materiały: arkusze szarego papieru, fotografie i obrazki prezentujące wiosenne kwiaty, farby plakatowe, nożyczki, klej.
Wykonanie: Podczas spacerów obserwujecie wiosenne kwiaty i staracie się je nazywać. Zwróćcie również baczną uwagę na to, jak
wyglądają! W domu, na arkuszach szarego papieru, dziecko będzie mogło je namalować, a później przyklei wycięte z obrazków
żonkile, krokusy, tulipany i przebiśniegi. Dzięki temu powstanie prawdziwa wiosenna łąka w waszym domu.
25.03
Zabawy logopedyczne nr 3
1. Rozwiązanie zagadki: Co to za głoska?
Na początku słowa „szafa”.
Na końcu słowa „grosz”.
Słychać ją w środku słowa „gruszka”.
2. Reagowanie klaśnięciem na głoskę „sz” podczas recytowania wiersza:
Była sobie szara myszka. Miała czarne oczy i długie wąsiki.
Zosia znalazła ją w swoim koszyku.
Myszka wyskoczyła z kosza i usiadła na szaliku.
Wyszeptała do Zosi: „Jestem większa od muszelki,
Mam domek niewielki, małą norkę i bamboszki
W biało - czarne groszki. W garnuszku mam okruszki,
Na talerzu żółte gruszki. Zapraszam Cię do siebie,
Ale jak tam wejdziesz? Nie wiem".
3. Odszukanie błędnego wyrazu w zdaniach:.
Śmieci wrzucamy do wody – do kosza.
Ubrania wiszą w szafie – na dachu.
Na drzewie wisi sukienka – szyszka.
Marysia założyła ciepły kwiatek – szalik.
4. „Dziwny list” – w miejsce obrazka dzieci wymawiają wyraz „żabka”.
Skacze ..... po łące.
Do ........... podchodzi bocian.
Obok ....... są ślimaki.
Bocian pozwala ..... odejść spokojnie.
..................... uśmiecha się do bociana.
5. Powtarzanie za nauczycielem wierszyka:
Szumię ja – sz sz sz ....
Szumisz ty – szszsz ....
Szumi on – szszsz ....
Szumimy my – szszsz ...
Szumicie wy – szszsz ...
Szumią oni – szszsz ....
II. Zabawy i gry stolikowe: gry planszowe, pchełki, bierki, itp.
26.03
I. Ćwiczenia i zabawy.
1. Marsz z książką na głowie.
2. Ćwiczenia tułowia – skłony w przód.
Stańcie parami, tyłem do siebie w rozkroku w odległości kroku. Zamieńcie się maskotkami podając je w skłonie między nogami, potem podajcie maskotki nad głową. Powtórzcie ćwiczenie kilka razy.
3. Ćwiczenie mięśni brzucha.
Usiądźcie na podłodze i skrzyżujcie nogi. Rękami oprzyjcie się mocno z boku. Wyprostujcie nogi w przód i znów usiądźcie skrzyżnie. Powtórzcie ćwiczenie kilka razy. Pamiętajcie o prostych plecach.
4. Ćwiczenie równowagi.
Stańcie na jednej nodze, drugą ugnijcie i połóżcie na kolanie książkę. Teraz liczcie do pięciu. Zróbcie to samo stojąc na drugiej nodze. Powtórzcie ćwiczenie kilka razy.
5. Ćwiczenie mięśni grzbietu.
Połóżcie się na brzuchu przodem do rodzica, ręce z książką wyciągnijcie w przód, „przejrzyjcie się w lusterku”, nogi w miarę możliwości trzymajcie złączone.
6. Podskoki.
Układamy maskotki jedna za drugą w odległości kroku. Przeskakiwanie między maskotkami obunóż, na prawej, na lewej nodze. Powtórzcie ćwiczenie kilka razy.
II. Wiosenny obrazek
Potrzebne materiały: wieczko z pudełka po margarynie o dowolnym kształcie, różnokolorowa plastelina.
Wykonanie: Dziecko wypełnia wieczko z pudełka po margarynie najpierw jednokolorową plasteliną, a następnie tworzy z plasteliny
kolorowe kwiatki.
27.03
I. W krainie figur geometrycznych
1. Zagadki – czyta rodzic
Toczę, toczę się wesoło i do wszystkich macham wkoło.
Początku nie mam ani końca, podobne jestem do słońca. (koło)
Ta magiczna liczba 3 - zawsze towarzyszy mi.
Mam 3 boki i wierzchołki, 3 mam kąty i odcinki.
Twoja buzia mówi mi, że odgadniesz raz, dwa, trzy. (trójkąt)
Powiem tylko: jestem szczery, ujrzysz u mnie boki 4,
4 kąty i wierzchołki - obce mi są różne dołki.
Moje boki są równiutkie, a 4 kąty prościutkie. (kwadrat)
Mam 4 boki równo parami, chociaż różniące się długościami.
Nie jestem jednak kwadratem, lecz jego bliskim bratem. (prostokąt)
2. Poznajemy figury: dzieci wskazują koło, kwadrat, prostokąt i trójkąt; określają ich cechy charakterystyczne.
3. Szukanie figur w otoczeniu: dzieci wyszukują w pomieszczeniu przedmioty o kształcie zbliżonym do podanej figury geometrycznej
lub na fotografiach przedmiotów.
4. Szukamy figury: rodzic kładzie na dywanie płaskie figury geometryczne i mówi wiersz, w którym określa, jakiej figury szukają
dzieci:
Kwadrat, trójkąt, prostokąt, koło, wszyscy bawią się wesoło.
Wciąż nogami przebierają i figury wybierają.
Każdy kwadrat (trójkąt, koło) w rękach trzyma, już zabawa się zaczyna.
5. Wybierz klocek: zapoznanie ze sposobem definiowania, słowne określanie kształtu, koloru, wielkości np. żółty mały kwadrat.
6. Zabawa ruchowa: dzieci wykonują odpowiednie czynności:
- spacerują na paluszkach z wyciągniętymi do góry rękami;
- skaczą jak pajacyki;
- maszerują;
- opadają na dywan, jak płatek.
7. Magiczne pudełko: dzieci rozpoznają po dotyku i nazywają figury.
II. „Figuraki” – praca plastyczna
Dziecko otrzymuje kartkę z narysowaną figurą geometryczną; jego zadaniem jest stworzenie rysunku opartego na tej figurze.
A tutaj propozycja Naszego Pana Zdzisia:
http://miasto-ogrodow.eu/news/view/id/442?fbclid=IwAR3ZECmDW2osVRI3UuhTz8QnhPJrxgYE5MT5sMk98sG7c199_g8uSFeiEg4
nagrane zajęcia można znaleźć na
https://www.facebook.com/2016katowice?fref=ts
oraz na stronkę:
- nauka rysowania dla dzieci i dorosłych
Zabawy logopedyczne nr 2
1. Swobodna rozmowa z dzieckiem na temat urodzinowego przyjęcia – dzielenie się wspomnieniami ze swoich urodzin.
2. Zabawa słuchowa „Renata i jej goście”.
Rodzic przedstawia dziecku misia o imieniu Renata. Mówi, że na jej urodziny przyszło dużo gości.
Wymienia różne imiona, prosi, aby dziecko potrząsało podniesionymi dłońmi, kiedy w wypowiadanym imieniu usłyszy głoskę „r”.
3. Szukanie obrazków.
Rodic rozkłada obrazki. Prosi dzieciko aby wskazało te, których nazwy zawierają w swej nazwie „r”:
na początku (rak),
na końcu (tor),
w środku wyrazu (parasol).
4. Zabawa słuchowa „Samochody”.
Rodzic rozkłada na podłodze gazety, w ilości odpowiadającej liczbie dzieci. Umawia się z nimi, że są to garaże. Prosi, aby dzieci
poruszały się po sali, naśladując dźwięki samochodów (robią motorek wargami, wymawiają brum.., brum...), a po usłyszeniu
dźwięku np. tamburyna, stanęły na jednej z gazet.
5. Grupowanie wyrazów:
Rodzic prosi dziecko, by postarało się wymienić jak najwięcej rzeczy do:
jedzenia,
picia,
ubrania,
jeżdżenia.
6. Zabawa relaksacyjna.
Dziecko kładzie się na dywanie, układa ręce na brzuchu i przy spokojnej muzyce odpoczywa po przyjęciu urodzinowym. Zwrócenie
uwagi na prawidłowy tor oddechowy.
Rysowanie na kartce wymarzonego prezentu urodzinowego.
Ćwiczenia z laską gimnastyczną:
1. Przeskoki nad laską: dorosły chwyta dziecko za dłonie i pomaga przy przeskokach, ciągnąc je w górę. Laska leży na podłodze.
2. Przeskoki nad laską razem z dorosłym.
3. Dotknij laski: dziecko siedzi w siadzie skrzyżnym z rękoma wyprostowanymi w górę. Dorosły stoi za dzieckiem trzymając nad nim
laskę. Dziecko stara dotknąć laski palcami, bez odrywania bioder.
4. Podnoszenie za laskę: dziecko leży na plecach, dorosły staje przy głowie dziecka i ciągnąc laskę w górę podnosi dziecko.
5. Przejdź nad laską z obiegnięciem: dorosły siedzi na piętach i przed sobą trzyma laskę, dziecko przechodzi nad leską, nie dotykając
jej.
6. Obiegnięcie z przejściem pod laską: dorosły siedzi na piętach i przed sobą trzyma laskę:
- dziecko na czworakach przechodzi pod laską;
- dziecko przeczołguje się na brzuchu;
- dziecko przechodzi pod laską w podporze tyłem.
7. Utrzymaj laskę na dłoni: dziecko siedzi w siadzie skrzyżnym, wyciąga przed siebie dłoń i ustawia pionowo laskę starając się
utrzymać jak najdłużej; zmiana rąk.
Ćwiczenia w parze z dorosłym:
1. „Uśmiechnij się do mnie” - dziecko i dorosły siedzą przodem do siebie, trzymając się za ręce, wymieniamy uśmiechy, dotykają się
czołami, pocierają nosami, brodami, porównują swoje ręce.
2. „Przepychanki” - dzieci siedzą na podłodze plecami do siebie i próbują się przepychać.
3. „Rowerek” - dzieci leżą na plecach na podłodze z nogami uniesionymi w górę i ugiętymi kolanami. Dzieci leżą tak, aby jego stopa
była oparta o stopy partnera. Następnie wspólnie wykonują tzw. rowerek. Prowadzący powtarza rymowankę, różnicuje tempo:
„Jedzie Radek na rowerze,
a pan Romek na skuterze.
Raz, dwa, trzy, jedz i ty”.
Układanie puzzli obrazkowych.
Zabawy logopedyczne nr 1
1. Zabawa artykulacyjna pt. „Głoska i”.
Głoska „i” wybrała się do sklepu z zabawkami.
Najpierw szła piechotą i tupała obcasami po chodniku (dzieci rytmicznie wymawiają iii).
Gdy zbliżała się do przystanku, zobaczyła nadjeżdżający autobus, więc zaczęła szybko biec (dzieci wymawiają iii w szybkim tempie
naśladując bieg).
Po krótkiej jeździe (iii - ciągłe) wysiadła tuż przed sklepem z zabawkami.
Zobaczyła w nim pięknego pluszowego kota (układają język w tzw. „koci grzbiet”), jednak bardziej spodobał się jej wielki ślimak.
Postanowiła, że poprosi mamę o taki prezent.
Zachichotała radośnie, gdy miła pani ekspedientka poczęstowała ją cukierkiem (dzieci wymawiają chi, chi, chi, ich, ich, ich,
naśladują ssanie cukierka).
2. Zabawa słuchowo – rytmiczna „Ślimak”.
Rodzic pokazuje dziecku rysunek ślimaka. Dziecko ustala, jaką głoskę słychać na początku wyrazu. Umawia się z dzieckiem, że w
trakcie muzyki porusza się powoli jak ślimaczki, gdy muzyka ucichnie, zastyga w bezruchu.
3. Zabawa artykulacyjna „Spirala”. Rodzic prosi dzieciko aby przesuwając palcem po spirali zgodnie ze strzałką wybrzmiewało na
jednym wydechu głoskę „ś”.
4. Zabawa słuchowa „Zabawki”.
Rodzic wymienia nazwy i rozkłada przed dzieckiem obrazki z różnymi zabawkami np. miś, huśtawka, śliwki. Umawia się z dzieckiem,
że gdy usłyszy w nich głoskę „ś” to wstaje. Następnie prosi, aby dziecko określiło położenie głoski w wyrazie: na początku, na końcu
lub w środku wyrazu.
5. Przeciwieństwa.
zimny – ciepły, ciężki – lekki, łatwy – trudny,
czysty – brudny, dobry – zły, bogaty – biedny,
głupi – mądry, smutny – wesoły, chory – zdrowy.
6. Zabawa oddechowa: „Muszle ślimaków”.
Dziecko stoi. Na „raz” rozchyla ręce i wdycha powietrze nosem, na „dwa” na długim wydechu wymawia głoskę śśśśśśśś,
jednocześnie przykucając obejmując rękami kolana, jakby zamykało się w muszlach ślimaków.
„Zabawa plastyczna” - gałązki forsycji
Potrzebne materiały: gałązki forsycji, arkusz papieru, ołówek, brązowa farba plakatowa, klej.
Wykonanie. Przed rozpoczęciem zabawy, mama lub tato wycinają z żółtego papieru albo materiału żółte kwiatki forsycji. Być może
podczas spaceru natkniecie się na tę roślinę - zerwijcie gałązkę i zabierzcie ją do domu. Maluch będzie mógł dokładnie obejrzeć kwiaty
i powąchać je. Następnie narysujcie kontur gałązki na papierze. Dziecko, palcem zanurzonym w brązowej farbie, będzie mogło ją
pomalować, a później przyklei przygotowane wcześniej kwiatki forsycji.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ
Segregowanie obrazków wg pierwszej głoski.
Reagowanie na wyraz rozpoczynający się na określoną głoskę.
Pojecie zdania: budowa zdania prostego do obrazka, budowa zdania rozwiniętego do obrazka, budowa zdań z podanymi wyrazami, porównywanie długości zdań - analiza liczby wyrazów w zdaniach.
Wyodrębnianie wyrazu w zdaniu.
Wydłużanie wyrazów przez dodawanie głoski na końcu wyrazu np.: lis - lisy.
Liczenie wyrazów w zdaniu.
Porównywanie i wyodrębnianie wyrazów krótkich i długich, np.: mama - mamusia.
Podział zdań na wyrazy.
Podział wyrazów na sylaby: wyrazy dwusylabowe, wyrazy trzysylabowe, wyrazy wielosylabowe.
Kończenie wyrazów dwusylabowych na podstawie obrazków.
Kształcenie umiejętności wyszukiwania i segregowania obrazków o stałej jednej początkowej sylabie, np: „sto” - lica, łek, pa,
Podział ze słuchu wyrazów na sylaby.
Segregowanie obrazków wg liczby.
Rozpoznawanie samogłoski na początku i na końcu wyrazu.
Tworzenie sylab z określoną samogłoską.
Podział wyrazów na głoski.
Wyszukiwanie z obrazków wyrazu najdłuższego i najkrótszego.
Analiza zdania na: wyrazy, sylaby, litery.
Rozpoznawanie dźwięków z otoczenia, odgłosów zwierząt, osób na podstawie barwy głosu.
Powtarzanie ciągów słownych np. zabawa „Głuchy telefon”.
Wymienianie jak największej ilości wyrazów na podaną głoskę, sylabę.
Nauka na pamięć rymowanek, przysłów, powiedzeń, wierszyków, piosenek.
Rozwiązywanie zagadek, rebusów, krzyżówek.
Rozpoznawanie dźwięków nagranych na taśmie magnetofonowej (odgłosy zwierząt, instrumentów muzycznych, dźwięków z otoczenia.
Powtarzanie wystukiwanych rytmów.
Liczenie głosek, sylab w wyrazie i wyrazów w zdaniu.
Sztafeta sylabowa (głoskowa) - podawanie wyrazów rozpoczynających się końcową sylabą (głoską) wyrazu poprzedniego.
Segregowanie przedmiotów (obrazków), których nazwy zaczynają lub kończą się tą samą głoską.
Układanie rymowanek.
Tworzenie wyrazów na tę samą sylabę.
Rozróżnianie tempa w połączeniu z zabawą ruchową: szybko - bieg, wolno - marsz.
Dobieranie rymów do danych słów.
Naśladowanie głosem usłyszanych dźwięków.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE FUNKCJE MANUALNE
Lepienie z gliny i plasteliny prostych kształtów np. kulek, wałków, rogalików, itp.
Malowanie palcem maczanym w farbie lub kredką dużych form kulistych i spiralnych.
Malowanie suchym palcem lub patykiem na zamalowanej świeżą farbą klejową powierzchni papieru.
Rysowanie palcem lub patykiem przedmiotów i kompozycji wg własnego wyboru.
Układanie i przyklejanie na kartce wzorów z kolorowego papieru.
Stemplowanie: np. przemiennie trójkąt, krzyżyk, budowanie kompozycji ze stempli np. domki, kwiaty.
Malowanie prostych wzorów w formie szlaczków grubym pędzlem lub patykiem.
Obrysowywanie szablonów z plastiku lub drewna o kształtach geometrycznych i wypełnianie narysowanego kształtu kolorem.
Obwodzenie konturów wg podanego wzoru: pogrubienie konturu, przerysowanie konturu.
Wypełnianie konturów: zamalowywanie konturów, kolorowanie kredkami, wklejanie wycinanek w kontury.
Kreślenie kształtów graficznych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.
Kopiowanie przez kalkę techniczną obrazków o różnej tematyce np. domków, kwiatów.
Wydzieranki i wycinanki z kolorowego papieru.
Tworzenie układanek z drobnych elementów np. figur geometrycznych.
Wyszywanie, haftowanie bez igły wg wzorów przedstawiających różne ściegi i kompozycje (dzieci „haftują” sznurowadłem domki umieszczone na kartonikach z dziurkami).
Majsterkowanie i wykonywanie ludzików z różnych materiałów.
Rysunek wykonany: węgłem, kredkami, plakatówkami, farbami klejowymi.
Wykonywanie korali z jarzębiny lub koralików.
Rysowanie różnych kształtów i figur w powietrzu.
Naśladowanie gry na instrumentach.
Origami - łamanki z papieru.
Witraże - wycinanie, podklejanie kolorową bibułką.
Formowanie i ugniatanie jedną ręką kul z gazet.
Owijanie sznurka wokół nadgarstka używając jednej ręki.
Zagniatanie i chowanie paska bibuły w prawej, w lewej dłoni.
Wiązanie kokardek, supełków.
Zwijanie wełny w kłębek.
Malowanie i rysowanie na dużych powierzchniach papieru.
Kreślenie na piasku, rzeźbienie w mydle.
Modelowanie w masie solnej, plastelinie, modelinie, ciastolinie.
Tworzenie różnych form ze śniegu, z piasku, masy papierowej.
Wycinanie różnych elementów z papieru, kartonu, folii, materiałów tekstylnych.
Rozpoznawanie dotykiem różnych powierzchni, przedmiotów.
Teatrzyki np. cieni, z wykorzystaniem palców, pacynek, marionetek, kukiełek.
Majsterkowanie, przykręcanie śrub, łączenie drobnych elementów.
Budowanie konstrukcji z klocków.
Zabawy z piaskiem, grochem, kaszą, wodą (przesypywanie, przelewanie).
Gry zręcznościowe, zabawy manipulacyjne.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ WZROKOWĄ I PAMIĘĆ WZROKOWĄ
Układanie figur wg wzoru z pamięci i bez wzoru.
Składanie pociętych obrazków bez wzoru.
Dopasowywanie części obrazków do całości.
Wyodrębnianie różnic między obrazkami.
Składanie pociętych figur z papieru (kwadrat, koło, trójkąt, romb).
Rysowanie prostych i krzywych linii pomiędzy coraz bardziej zwężającymi się granicami.
Różnicowanie położenia figur w przestrzeni.
Wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek, kształtowanie pojęć kierunku w górę, w dół, w prawo, w lewo.
Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach pokazywanych bardzo krótko.
Układanki z pocztówek.
Uzupełnianie luk w tekście.
Uzupełnianie w tekście brakujących detali.
Dobieranie obrazków odpowiednich do treści zagadek.
Rozwiązywanie rebusów.
Sortowanie lub segregowanie przedmiotów, obrazków, figur, liter wg określonych cech lub zasad w celu ćwiczenia umiejętności prawidłowego ich rozpoznawania, różnicowania i wyodrębniania spośród wielu różnych, a także bardzo podobnych.
Identyfikowanie przedmiotów, obrazków, symboli graficznych wśród wielu różnych lub podobnych, wykorzystując loteryjki, domina, karty, zestawy obrazków.
Szukanie różnic i podobieństw w przedmiotach i na obrazkach z przedmiotami i symbolami graficznymi - pozornie takich samych. Odmianą tego ćwiczenia jest uzupełnienie brakujących elementów przez dorysowanie, dołożenie, itp.
Składanie według wzoru: obrazka z części, przez zastosowanie układanek, rozsypanek, klocków obrazkowych, budowanie z rozmaitych klocków wg wzoru, układanie wg wzoru przy zastosowaniu zabawek: układanki, mozaiki, układanki wtyczkowe, przybijanki, nawlekanki magnetyczne.
Wyliczanie jak największej liczby zapamiętanych przedmiotów znajdujących się w otoczeniu lub na obrazku, zapamiętywanie układu przedmiotów, ich wzajemnego położenia, liczby, kształtów, układanie lub rysowanie z pamięci demonstrowanych uprzednio wzorów.
Dobieranie par jednakowych figur, obrazków, w długich i krótkich ekspozycjach.
Segregowanie, porządkowanie figur, przedmiotów, obrazków wg różnych zasad.
Układanie puzzli.
Układanie figur, drobnych przedmiotów (pestki, fasolki, kamyki) w dowolne wzorki, lub odtwarzanie wzoru.
Kolorowanie - wypełnianie konturów.
Cięcie i wycinanie nożyczkami.
Pogrubienie, kalkowanie, rysowanie po śladzie.
Wyszukiwanie takich samych figur, obrazków, przedmiotów.
Tworzenie układów - wzorków z drobnych przedmiotów (kamyków, kasztanów, guzików, sznurka.
Układanie obrazków po uprzednim rozcięciu, z wzorem lub bez.
Układanie na wzorze.
Odszukiwanie w zbiorze obrazków, ilustracji, opisanych słownie.
Porządkowanie historyjek obrazkowych.
Odgadywanie treści brakujących obrazków w historyjce obrazkowej.
Wymyślanie zakończenia historyjki obrazkowej.
Układanie obrazków w kolejności w jakiej były one pokazywane - długie i krótkie ekspozycje.
Rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w zadanym układzie elementów - zasłanianie niektórych przedmiotów, zmiana ich wzajemnego położenia, zabieranie lub dokładanie elementów („Co tu się zmieniło?”).
Rysowanie za pomocą szablonów.
Uzupełnianie niedokończonych rysunków - dorysowywanie brakujących elementów.
Wyszukiwanie elementów różniących dwa, pozornie takie same rysunki.
Wyszukiwanie podobieństw w dwóch rysunkach.
Gra w domino obrazkowe, literowe, tradycyjne.
Dobieranie części obrazka do całości - uzupełnianka obrazkowa.
Rysowanie wzorków, szlaczków.
Rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru.
Układanie figur geometrycznych i liter z patyczków i klocków.
Składanki sylabowe – słoneczko.
Uzupełnianie brakujących sylab w wyrazie.
Krzyżówki, rebusy.
Szukanie krótszych wyrazów w dłuższych.
Gry typu „memory” - rozpoznawanie par odpowiadających sobie elementów, ćwiczenie to doskonali również pamięć wzrokową.
Wyszukiwanie w tekście, np. z gazety, określonej litery, lub grupy liter i zakreślenie jej kredką.
Odtwarzanie z pamięci eksponowanych przedmiotów i wskazywanie miejsca, w którym się znajdowały.
Rozpoznawanie płaskich figur: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt.
Dzielenie większej figury na mniejsze elementy i układanie nowej całości.
Odtwarzanie kształtów.
Dorysowywanie brakujących elementów na obrazkach.
Układanie różnych kompozycji i budowli wg wzoru; klocki, mozaiki geometryczne, układanki.
Wycinanie, wydzieranie, lepienie liter, nazywanie ich.
Łańcuchy sylabowe.
Układanie obrazków według instrukcji słownej (po prawej, po lewej, na dole, na górze)
Układanie obrazków w szeregu według kolejności, w jakiej były pokazywane.
Rysowanie kompozycji za pomocą szablonów.
Budowanie według wzoru kompozycji z klocków.
Wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter - bez czytania.
Dopasowywanie cienia do postaci.
Określanie liczby takich samych elementów występujących na obrazku.
Kończenie zaczętych rysunków.
Zamalowywanie oznaczonych pół.
Łączenie punktów w określony kształt.
Segregowanie liter.
Odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur, geometrycznych).
Układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych według wzoru i z pamięci.
Rysowanie kompozycji za pomocą szablonów (rysunkowych i geometrycznych).
Wyszukiwanie podobieństw między obrazkami.
Układanie historyjek obrazkowych zgodnie z kolejnością.
Segregowanie obrazków w grupy tematyczne.
Odszukiwanie identycznych obrazków, wzorów graficznych spośród wielu podobnych.
Wykreślanie obrazków, które nie pasują do pozostałych.
Liczenie elementów na obrazkach.
Wyszukiwanie wyrazów zawierających podaną literę, sylabę.
ĆWICZENIA DLA DZIECI Z ZABURZENIAMI MOWY, SKROMNYM ZASOBEM SŁOWNICTWA
I PROBLEMAMI Z POPRAWNOŚCIĄ GRAMATYCZNĄ
- Dokończ zdanie - n-el mówi początek zdania i wykłada obrazek. Dziecko powinno dokończyć zdanie:
- Tomek bawi się (samochód),
- Ania chce mieć (pies),
- Babcia karmi (kot),
- Dziadek szuka (okulary) itp.
- Opowiadanie historyjki obrazkowej.
- Co będziemy jutro robić - dziecko wypowiada się w czasie przyszłym w oparciu o obrazki.
- Czytamy razem - dorosły czyta tekst dziecko w odpowiedniej formie gramatycznej odczytuje rysunki umieszczone w tekście.
- Szukanie rymu - nauczyciel rozkłada na stoliku przed dzieckiem obrazki. Wykładając kolejny obrazek mówi np.: To jest plot. Zadaniem dziecka jest wskazanie obrazka, którego nazwa rymuje się i ułożenie odpowiedzi: To jest kot.
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
„Dzień dobry zwierzątka”
- Bardzo wcześnie rano wszystkie zwierzęta jeszcze smacznie spały. Kogut i kury w kurniku na grzędzie (oblizywanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie), krowa i koń w oborze (unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego), a piesek w budzie (język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie górnych zębów). Pierwszy obudził się kogut, wyskoczył z kurnika (szerokie otwieranie buzi i wysuwanie języka nie dotykając o zęby), rozejrzał się po podwórku (kierowanie języka w kąciki ust, przy szeroko otwartych ustach), wyskoczył na płot (unoszenie języka nad górną wargę) i głośno zapiał - kukuryku!! Głośne pianie koguta obudziło kury, które zawołały - ko - ko - ko!! Na śniadanie kurki zjadły ziarenka (chwytanie ziarenek ryżu preparowanego wargami). Obudził się też piesek, zaszczekał - hau hau, hau!! Pobiegał w koło podwórka (usta szeroko otwarte, oblizywanie warg ruchem okrężnym). Zmęczył się bardzo tym bieganiem i dyszy (wysuwanie szerokiego języka do brody). Wyszedł także ze swej kryjówki kotek i zamiauczał - miau, miau!! Wypił mleczko z miseczki (wysuwanie języka nad dłońmi ułożonymi w kształcie miseczki). W chlewiku świnka zaczęła potrącać ryjkiem drzwi. Krowa zaryczała - muu, muu!! A koń zaparskał, że też już nie śpi (parskanie, kląskanie).
Wyrazy dźwiękonaśladowcze: naśladowanie odgłosów zaczynając od szeptu:
gra na trąbce - tra ta ta, tru tu tu, tre te te,
zepsuty karabin maszynowy - tr tr tr, dr dr dr,
groźny pies - wrr, wrr, wrr,
traktor - tur tur tur, tyr tyr tyr, pyr pyr pyr,
fruwające ptaki - fru, fru, fru,
ćwierkające wróble - ćwir, ćwir, ćwir,
świnka - chrum, chrum,
zatrzymanie konia - pr, pr,
śpioch - chr, chr, chr,
dzwonek - dryń, dryń,
szorowanie zębów - szuru, szuru,
zapalanie światła - pstryk,
pękający balonik - trach,
wrona - kra, kra,
samochód - brum, brum.
Ćwiczenie ortofoniczne - odgłosy
Jedzie pociąg - fu, fu, fu. Trąbi trąbka - tru, tu, tu.
A bębenek - bum, bum, bum. Na to żabki - kum, kum, kum.
Konik człapie - człap, człap, człap. Woda z kranu - kap, kap, kap.
Mucha bzyczy - bzy, bzy, bzy. A wąż syczy – ssssss.
Baran beczy - be, be, be. A owieczki - me, me, me.
Ćwiczenie ortofoniczne - „Zwierzęce gadanie” J. Leszczyński:
Co mówi bocian, gdy żabkę zjeść chce? Kle, kle, kle.
Co mówi żaba, gdy bocianów tłum? Kum, kum, kum.
Co mówi kotek, gdy mleczka by chciał? Miau, miau, miau
Co mówi kura, gdy znosi jajko? Ko, ko, ko.
Co mówi kogut, gdy budzi się w kurniku? Ku – ku - ryku.
Co mówi koza, gdy jeść jej się chce? Me, me, me.
Co mówi krowa, gdy brak jej tchu? Mu, mu, mu.
Co mówi piesek, gdy kość zjeść by chciał? Hau, hau, hau.
Co mówi baran, gdy spać mu się chce? Be, be, be.
Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce? Nic! Przecież ryby nie mają głosu!
Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest m.in. sprawne działanie narządów mowy. Realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego i różnej pracy mięśni. Toteż narządy mowy trzeba tak ćwiczyć, by wypracować zręczne i celowe ruchy języka, warg, podniebienia. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu oraz położenia poszczególnych narządów mowy.
Aby ułatwić Państwu pracę z dzieckiem poniżej przedstawiam przykłady ćwiczeń wspomagających artykulację.
I. Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
1) Ćwiczenia żuchwy:
- opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze,
- wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi,
- ruchy do przodu i do tyłu,
- Małpa – ruszanie żuchwą we wszystkich kierunkach, podobnie jak wykonują to małpy (ćwiczenie rozluźniające).
- Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie, poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
2) Ćwiczenia warg:
- wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,
- zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną,
- cmokanie: wargi ściągnięte,
- dmuchanie przez wargi w kształcie dzióbka,
- dmuchanie z zębami górnymi na dolnej wardze, jak przy „f”,
- dmuchanie bokiem,
- parskanie,
- półuśmiech: odciąganie na przemian kącików warg,
- przesadna artykulacja (wymowa) głosek: a-i-o-e-u-y, a-i-u-a-i-u-a-i-u, a-e-u-a-e-u-a-e-u, au-au, a-o-i-a-o-i-a-o-i, o-u-y-o-u-y, itp.,
- nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem,
- Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby „zamknięte”.
- Świnka: wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
- Picie przez słomkę, z łyżeczki.
- Zmarznięte dłonie - chuchanie na dłonie.
- Gra na flecie - wydobywanie dźwięku z instrumentu.
- Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę.
- Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
- Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.
- Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które „pękają” przekłute palcami).
- Całuski - usta układamy w „ciup” i cmokamy posyłając do siebie buziaki.
- Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
- Zmęczony konik - parskanie wargami.
- Przenoszenie skrawków papieru z jednego miejsca w inne za pomocą słomki, zbieranie gwiazdek śniegowych jednakowego kształtu do osobnych pojemników.
- Lizak - dziecko liże lizaka unosząc czubek języka ku górze.
- Liczenie zębów lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno.
- Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
- Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u.
- Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń.
- Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera, itp.
- Karabin maszynowy - wielokrotne, energiczne wypowiadanie [ttt], [ddd], [td] [tdn] (najpierw wolno, potem coraz szybciej) dotykając czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy przy szeroko otwartych ustach. Potem sylaby: te, te, te; ty, ty, ty; de, de, de; dy, dy, dy. A następnie zbitki sylabowe: teda-teda; tede-tede; tedo-tedo; tedu-tedu; tedy-tedy.
- Kłótnia - podawanie przez dzieci wyrazów przeciwstawnych do podanych przez n-la (ładny - brzydki, dużo - mało, gruby - chudy, słodki - gorzki, noc - dzień, zły - dobry, suchy - mokry, wysoki - niski, gładki - szorstki, wcześnie - późno, itp.).
3) Ćwiczenia języka:
- wysuwanie i chowanie języka,
- przesuwanie języka od kącika do kącika warg,
- wysuwanie języka daleko na brodę,
- oblizywanie dolnej wargi i brody,
- unoszenie języka w kierunku nosa,
- oblizywanie górnej wargi,
- oblizywanie ruchem okrężnym warg posmarowanych miodem lub dżemem,
- oblizywanie zewnętrznej i wewnętrznej strony zębów ruchem okrężnym,
- wypychanie językiem policzków,
- klaskanie językiem: czubkiem i środkiem języka,
- unoszenie języka do nosa i wywijanie go na brodę,
- przesuwanie języka na dolnej wardze, od lewej do prawego kącika ust i odwrotnie;
- wysuwanie i chowanie języka;
- wykładanie języka do brody i nosa;
- rozkładanie szerokie języka - łopata,
- robienie rurki z języka.
- dmuchanie na kulki zrobione z bibuły w celu ćwiczenia siły i kierunku wydechu, celowanie do bramki,
- Język malarzem - dzieci naśladują malarza, który pędzlem maluje obrazy. Język to pędzel. Dzieci czubkiem języka naśladują malowanie różnych wzorów: kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów. Za każdym razem moczą pędzel w farbie (dotykanie czubkiem języka wałka dziąsłowego, malują wzór, płuczą pędzel (oblizywanie językiem dolnych dziąseł od wewnętrznej strony).
- Języczek wędrowniczek - język wybrał się na wycieczkę do lasu. Pojechał tam na koniku (mlaskanie językiem – naśladowanie konia). Na łące zostawił konia (prrr). Następnie rozejrzał się dookoła (język ruchem okrężnym oblizuje wargi).
- Miodek - zlizywanie miodu ze spodka, ubrudzonych warg językiem, ruchem okrężnym.
- Bańki mydlane - puszczanie baniek mydlanych.
- Żyrafa ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
- Słoń ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony
- Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
- Malarz maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
4) Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie,
- kaszlanie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej,
- chrapanie na wdechu i wydechu,
- oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta,
- Kukułka i kurka, wymawianie sylab: ku - ko, ku - ko, uku - oko, uku - oko, kuku - koko, kuku - koko.
- Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
- Biedronka, parasol, sukienka itp.: przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek.
- Zmęczony piesek: język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
- Chory krasnoludek: kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
- Balonik: nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
- Kotek - dziecko wylizuje talerz językiem jak kotek.
- Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie – ćw. żuchwy.
Chory krasnoludek - zabawa fabularyzowana.
Krasnalek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor.
- Jak się masz krasnalku?
Krasnalek kaprysi, ziewa, nie chce jeść, nie chce pić. Chyba się przeziębił.
- Ziewa szeroko z opuszczoną nisko dolną szczęką: aaaaaaaaaa.
- Nie chce jeść i bardzo chudnie: wciąganie policzków.
- Kaszle z wysuniętym na zewnątrz językiem.
- Chętnie ssie smoczek: naśladowanie odruchu ssania.
- Bardzo marudzi: mmmm (murmurando).
- Wzywamy pogotowie, pogotowie jedzie: eo,eo, au,au, ay,ay, iu,iu, yu,yu.
Pan doktor zaleca:
- Płukanie gardełka (gulgotanie)
- Połykanie pastylek (naśladowanie połykania)
- Oglądanie gardła w lusterku (podczas wymawiania samogłosek).
Krasnalek zmęczony zabiegami ziewa (szeroko), ziewa i usypia:
- Chrapie (na wdechu)
- Chrapie (na wydechu)
Budzi się. Będzie brał inhalacje:
- Zaciska na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddycha wolną dziurką)
- Wdycha powietrze nosem - wydycha ustami. Krasnalek czuje się już lepiej - sprawdza czy gardło go
jeszcze boli.
Trzyma ręką gardło i wymawia sylaby (przy szeroko otwartych ustach):
- gagogegugy......
- ka ko ke ku ky…
- oko eke uku aku.
- ago ego ugu ogo
- ga go ge gu gy.
- Zdrowy krasnoludek ma apetyt, zamyka usta i żuje coś smacznego (naśladowanie żucia). Po posiłku krasnal dostał czkawki:
Ap-ap, op-op, up-up, ep-ep, yp-yp, ip-ip.
Kiedy czkawka minęła postanowił pobawić się kolorowymi skrawkami papieru, które zdmuchiwał z blatu stołu. Papierki frunęły daleko, bo krasnal dmuchając na nie mówił: pa, po, pe, pi, pu, py (moment zwarcia przedłużyć). Kiedy buzia mu się zmęczyła postanowił dmuchać na papierki przez nos.
II. Ćwiczenia oddechowe:
- wdech przez nos, wydech ustami,
- unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu,
- wykonanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki ( powoli, szybko) na wydechu,
- wykonywanie wydechu wymawiając „s” z jednakową głośnością,
- wykonywanie wydechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe),
- wykonanie wydechu wymawiając „s” raz ciszej, raz głośniej,
- wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
- zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości,
- dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki,
- nadmuchiwanie balonów,
- gra na organach, trąbce, gwizdku,
- Zabawa z lusterkiem - chuchnij na lusterko. Widzisz, jak pokrywa się parą wodną. Narysuj na zaparowanym lusterku kropkę, słoneczko, chmurkę. Chuchnij parę razy na swoją dłoń. Czujesz ciepło swojego oddechu?
- Samolocik: wykonanie składanki z papieru - samolocik, dmuchanie na niego mocno, tak żeby pofrunął wysoko.
III Ćwiczenia słuchu fonematycznego (fonemowego):
- rozpoznawanie dźwięków z otoczenia np. padający deszcz, wiejący wiatr,
- rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków najpierw z pomocą wzroku, potem tylko słuchowo (zamknąć oczy, odwrócić się),
- rozpoznawanie różnych rzeczy w zamkniętym pudełku przez potrząsanie pudełkiem (kamyki, gwoździe, cukier),
- szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika,
- różnicowanie i naśladowanie głosów zwierząt,
- rozpoznawanie dzieci lub dorosłych po głosie,
- naśladowanie dźwięków:
dzwony: bim-bam-bum,
dzwonki sań: dzeń-dzeń,
woda kapie: plim-plim, plum-plum, kap-kap,
trąbka gra: tra-ta-ta,
duży zegar: tak-tak-tak,
mały zegar: cyk-cyk-cyk, itp.
Każde z ćwiczeń powinno być prowadzone w formie zabawy. Czas zabawy nie powinien przekraczać 10 minut, chyba, że dziecko chce się bawić dalej. Wskazane jest, aby łączyć zabawy z różnych serii, by ćwiczyć cały aparat artykulacyjny.
